Autonomie is een van de drie basisbehoeften uit de Self-Determination Theory van Deci en Ryan. Wie autonomie ervaart, voelt invloed op zijn werk en keuzes – en dat motiveert. Maar de manier waarop we autonomie beleven, verschilt sterk. Je kunt dus niet zomaar jouw favoriete soort autonomie geven en verwachten dat het team dan automatisch gemotiveerd is.
De één voelt zich vrij als hij zelf beslissingen mag nemen, de ander juist als de kaders helder zijn. Wil je weten hoe je motiveert met autonomie, dan helpt het om te begrijpen wat iemand van binnenuit drijft. In de fantastische film ‘Django’ was de hoofdrolspeler duidelijk gemotiveerd door vrijheid.
Hoe motiveren met autonomie? Kijk naar drijfveren
Bij Wendbaar Groeien gebruiken we vier drijfveren om gedrag begrijpen: Loyaliteit, Gelijkwaardigheid, Persoonlijke Vrijheid en Rechtvaardigheid. Elke drijfveer heeft een hoge en lage variant — en die bepaalt hoe iemand autonomie ervaart.
| Drijfveer | Wat autonomie betekent | |
|---|---|---|
| Loyaliteit (structuur, discipline, hard werken, je plaats kennen in je vaste groep) | Hoog | Autonomie betekent voor mij dat mijn rol duidelijk is en ik daarbinnen verantwoordelijkheid kan nemen. |
| Loyaliteit | Laag | Wanneer ik me niet hoef voegen naar zinloze groepsregels, voel ik autonomie. |
| Gelijkwaardigheid (samenwerking, openheid, inclusie, saamhorigheid) | Hoog | Autonomie ervaar ik als ik kan doen wat het beste is voor de groep, en als ik dat in dialoog mag ontdekken. |
| Gelijkwaardigheid | Laag | Voor mij is autonomie dat ik gewoon mijn werk kan doen zonder dat alles eerst uitgebreid besproken hoeft te worden. |
| Persoonlijke Vrijheid (ambitie, uitdaging, kansen grijpen, uniekheid) | Hoog | Autonomie is voor mij de ruimte om kansen te pakken, grenzen te verleggen en mijn eigen succes te creëren. |
| Persoonlijke Vrijheid | Laag | Wanneer ik autonomie voel, weet ik precies waar ik aan toe ben en kan ik binnen die kaders betrouwbaar leveren. |
| Rechtvaardigheid (dienstbaarheid, bijdragen, eerlijkheid, kennis delen) | Hoog | Autonomie betekent voor mij dat ik mijn kennis en invloed kan inzetten om eerlijke oplossingen voor anderen te realiseren. |
| Rechtvaardigheid | Laag | Voor mij is autonomie de vrijheid om mijn resultaten te behalen zonder me te verdiepen in andermans belangen – daar kunnen ze zelf voor opkomen. |
Hoe motiveer je met autonomie in teams?
De tabel laat zien dat er geen universele formule bestaat. Iemand met hoge Loyaliteit voelt zich gemotiveerd in een heldere rol, terwijl iemand met hoge Persoonlijke Vrijheid juist energie krijgt van uitdaging en het scheppen van de eigen rol. Hoge Gelijkwaardigheid vraagt om dialoog en gezamenlijke beslissingen, en hoge Rechtvaardigheid floreert als iemand mag onderzoeken en geven wat het beste is voor iedereen.
Wie wil weten hoe te motiveren met autonomie, kan dus beter verder kijken dan ‘meer vrijheid geven’. Het gaat om de juiste soort vrijheid voor de juiste persoon. Bovendien is het belangrijk om de autonomie evenredig te laten opgaan aan de vaardigheid van de persoon. Een beginner alle vrijheid geven is een slecht idee, net als ervaren mensen te veel beperking opleggen.
Ga eens in gesprek over deze vragen. De antwoorden zullen anders zijn dan je verwacht!
- Wanneer voel je je echt vrij in je werk?
- Wat heb je nodig om verantwoordelijkheid te kunnen nemen?
Ontdek je drijfveren met een DISC-3D analyse
Wil je weten wat jou drijft? Je kunt een DISC-3D analyse doen bij Wendbaar Groeien.
Je ontdekt welke drijfveren jouw motivatie kleuren en hoe jij autonomie het liefst beleeft. Ook leuk om samen met je team te doen – het levert vaak verrassende gesprekken en herkenning op.
Motiveren met autonomie begint bij echt begrijpen
Autonomie is essentieel, maar nooit éénvormig. Wie drijfveren begrijpt, kan motivatie duurzaam versterken – bij zichzelf én in teams. Dus niet: meer autonomie voor iedereen, maar de juiste autonomie voor ieder individu. Dat is waar wendbaar groeien echt begint. Bel gerust als je vastloopt met motiveren – dan luister ik graag naar de situatie.
